गेल्या काही वर्षांत जगातील राजकीय आणि आर्थिक वातावरण झपाट्याने बदलत आहे. याचा परिणाम केवळ सरकारांवरच नाही, तर सामान्य माणसाच्या दैनंदिन जगण्यावर होत आहे. तुर्कीतील रशियन नागरिकांची संख्या घटल्याची ताजी आकडेवारी हेच दर्शवते.
२०२३ मध्ये जिथे १ लाख ५४ हजार रशियन नागरिक तुर्कीत राहत होते, ती संख्या २०२५ मध्ये फक्त ८५ हजारांवर आली आहे. अंकारातील रशियन दूतावासाने दिलेल्या माहितीनुसार, ही घट लक्षणीय आहे. या मागे केवळ एक-दोन कारणे नसून अनेक आर्थिक, प्रशासकीय आणि सामाजिक घटक गुंतलेले आहेत.
तुर्कीतील महागाई ३३ टक्क्यांपर्यंत पोहोचली आहे. घरांच्या किमतींमध्ये एका वर्षात ३० टक्के वाढ झाल्याने मध्यमवर्गीय रशियन नागरिकांचे बजेट कोसळले आहे. जे लोक सुरुवातीला परवडणाऱ्या खर्चात राहत होते, ते आता महिन्याच्या खर्चासाठी झगडत आहेत. परदेशी नागरिकांना घर खरेदी किंवा भाड्याने घेण्यावर काही भागात बंदी आहे. नूतनीकरण प्रक्रियेतील अडथळ्यांमुळे अनेकांना आपली स्थिरता गमवावी लागत आहे.
परदेशी नागरिकांवरील कर वाढवले गेले आहेत. ऑगस्ट २०२४ पासून तात्पुरते निवास परवाने बंद करण्यात आल्याने तुर्कीत राहणे आणखी कठीण झाले आहे. रुग्णालयांतील दीर्घ प्रतीक्षा, स्वच्छतेचा अभाव आणि सार्वजनिक ठिकाणी धूम्रपान यांसारख्या समस्या वाढल्या आहेत, ज्यामुळे जीवनमानावर नकारात्मक परिणाम झाला आहे.
भारत आणि रशिया हे ऐतिहासिकदृष्ट्या जवळचे मित्र राष्ट्र आहेत. रशियन नागरिकांसाठी भारत एक सुरक्षित, सांस्कृतिकदृष्ट्या सुसंगत आणि आर्थिकदृष्ट्या परवडणारा पर्याय ठरू शकतो. गोव्यासह हिमाचल प्रदेश, केरळ यांसारखी ठिकाणे आधीच रशियन पर्यटकांमध्ये लोकप्रिय आहेत. योग्य धोरणे आखल्यास भारत पर्यटनाच्या जोडीने तंत्रज्ञान, शिक्षण आणि व्यवसाय क्षेत्रातही रशियन व्यावसायिकांना आकर्षित करू शकतो.
हे केवळ आकडे किंवा धोरणांचे विश्लेषण नाही. प्रत्येक आकड्यामागे एक कथा आहे. आपले घर सोडून आलेली एक आई, आपली कारकीर्द अर्धवट सोडलेला एक तरुण किंवा आयुष्याच्या शेवटच्या टप्प्यात नवे ठिकाण शोधणारे वृद्ध दांपत्य. तुर्की सोडणारे रशियन नागरिक आता पुन्हा एकदा अनोळखी भूमीत नवा पाया रचण्याचा प्रयत्न करत आहेत.
काहीजण मायदेशी परतले, तर काहींनी पोर्तुगाल, स्पेन, सर्बिया किंवा जॉर्जियामध्ये नव्या आयुष्याची सुरुवात केली. अशा वेळी भारताने ‘मित्र राष्ट्र’ म्हणून त्यांच्यासाठी स्वागतार्ह वातावरण तयार करणे केवळ आर्थिकदृष्ट्या नव्हे, तर मानवी दृष्टीनेही महत्त्वाचे ठरेल.
- सचिन दळवी
