गोवा लोकसेवा आयोग (GPSC) परीक्षा ही गोवा राज्यातील सरकारी नोकरी मिळवण्याचे महत्त्वाचे प्रवेशद्वार आहे. या परीक्षेची रचना आणि तयारी कशी करावी, याबद्दल सविस्तर माहिती या लेखात दिली आहे.
गोवा लोकसेवा आयोग (GPSC) परीक्षा ही दोन स्तरांमध्ये विभागलेली असते. एकूण ९० मिनिटांच्या या परीक्षेत ७५ गुणांसाठी बहुपर्यायी प्रश्न (MCQ) विचारले जातात. पहिला स्तर 'अॅप्टिट्यूड टेस्टिंग'चा असतो, ज्यासाठी साधारणपणे २५ गुण असतात. दुसरा स्तर 'कोअर' विषयांवर आधारित असतो. ज्या शासकीय विभागासाठी भरती असते, त्या विशिष्ट विभागाशी संबंधित अभ्यासक्रम यात समाविष्ट असतो. उदाहरणार्थ, मत्स्य विभागातील पदांसाठी परीक्षा असल्यास, दुसऱ्या स्तरामध्ये मासे, मत्स्य कायदा, सीआरझेड, किनारपट्टीचे फायदे, शेल फिश, फिन फिश, शासकीय मत्स्य विभाग, सबसिडी इत्यादी प्रशासकीय विषयांचा समावेश असतो.
पहिल्या स्तराच्या अभ्यासासाठी, किमान २५ ते ३५ प्रश्न 'अॅप्टिट्यूड' विषयांवर आधारित असतात. यात रिझनिंग, न्यूमेरिकल, लॉजिकल आन्सरिंग आणि इंग्रजी व्याकरण यांसारख्या विषयांचा समावेश असतो. प्रत्येक प्रश्नासाठी साधारणपणे सव्वा मिनिट मिळतो. यात प्रश्न वाचून योग्य उत्तर निवडणे हे एक कौशल्य आहे. प्रश्न समजून घेण्यासाठी जास्त वेळ लागतो आणि योग्य उत्तर शोधणे कठीण नसते, परंतु त्यासाठी शांतचित्ताने नियोजन करणे आवश्यक आहे.
परीक्षेदरम्यान श्वासावर लक्ष केंद्रित केल्यास योग्य उत्तरे मिळू शकतात. इंग्रजी विषयासाठी समानार्थी शब्द (synonyms), विरुद्धार्थी शब्द (antonyms), विसंगत शब्द (odd one out) यांसारखे प्रश्न विचारले जातात. त्यासाठी योग्य सराव करणे खूप गरजेचे आहे. पुढच्या प्रश्नाचा विचार न करता, केवळ एका प्रश्नावर लक्ष केंद्रित केल्यास योग्य उत्तर मिळू शकते. या परीक्षांमध्ये नकारात्मक गुण (negative marking) नसल्यामुळे शांतपणे निर्णय घेऊन उत्तरे देणे आवश्यक आहे.
या परीक्षेतून उमेदवारांची मानसिक क्षमता, व्यावहारिक ज्ञान, निर्णय क्षमता, विवेक, आवडनिवड आणि धोरण यांचा कस लागतो. शासकीय अधिकारी म्हणून काम करण्यासाठी उमेदवार किती सक्षम आहे, याची चाचणी या परीक्षेद्वारे केली जाते.
तयारीसाठी टिप्स:
अतिरिक्त माहिती:
अॅड. शैलेश कुलकर्णी, कुर्टी - फोंडा
(लेखक नामांकित वकील आणि करिअर समुपदेशक आहेत.)
