युरिक अॅसिडची समस्या

बहुतेक लोक सांधेदुखीने त्रस्त असतात व यामुळे त्यांचे हात आणि पाय सतत दुखतात. या वेदनेमुळे उठणे-बसणे कठीण होते, तसेच चालण्यासही त्रास होऊ शकतो. बहुतांश वेळा वातावरणातील बदलांमुळे हे घडत असेल असा विचार करून  लोक या वेदनांवर दुर्लक्ष करतात. पण आपल्या ह्या वेदनांचे कारण शरीरात वाढलेले युरिक अॅसिड देखील असू शकते. आजकाल युरिक अॅसिड वाढण्याची समस्या सामान्य होत चालली आहे. युरिक अॅसिड वाढल्याने शरीरात अनेक समस्या निर्माण होऊ शकतात. वाढलेल्या युरिक अॅसिडमुळे एखाद्या व्यक्तीला गाउट संधिवात, किडनी स्टोन व अगदी हृदयविकाराचा झटका देखील येऊ शकतो. चला तर जाणून घेऊया की युरिक अॅसिड का वाढते आणि ते वाढल्यानंतर शरीरात काय बदल होऊ शकतात.

युरिक अॅसिड काय असते?

युरिक अॅसिड हे रक्तामध्ये आढळणारे रसायन आहे. हे खाद्य पदार्थांमध्ये आढळणाऱ्या प्यूरीन तत्वाच्या तुटण्याने तयार होते, सामान्यपणे रक्तात मिसळते आणि लघवीद्वारे बाहेर निघते. पण या नियंत्रणात बिगाड झाल्याने शरीरात त्याचे प्रमाण वाढते व सांधे आणि किडनीमध्ये जमा होऊ शकते.

युरिक अॅसिड वाढण्याची कारणे

शरीरात सामान्यपणे असलेल्या युरिक अॅसिडची पातळी विविध कारणांमुळे वाढू शकते. यातील काही कारणे-
आहार : लाल मांस, सीफूड आणि ऑर्गन मीट यांसारख्या प्युरीन समृध्द पदार्थांचे सेवन.
मद्यपान : जास्त प्रमाणात मद्यपान केल्याने, विशेषत: बिअरमुळे युरिक अॅसिडची पातळी वाढू शकते.
फ्रक्टोज आणि साखर: उच्च फ्रक्टोज कॉर्न सिरपचा समावेश असलेले जास्त प्रमाणात साखरयुक्त पदार्थ आणि शीतपेयांचे सेवन.
लठ्ठपणा: जास्त वजन किंवा लठ्ठपणामुळे उत्पादन वाढू शकते आणि युरिक अॅसिडचे उत्सर्जन कमी होऊ शकते.
आनुवंशिकता: संधिरोगाचा कौटुंबिक इतिहास किंवा उच्च युरिक अॅसिडशी संबंधित इतर परिस्थिती.
वैद्यकीय परिस्थिती: किडनीचे आजार, हायपरटेन्शन आणि हायपोथायरॉईडिझम.
औषधे: काही औषधे, जसे की लघवीचे प्रमाण वाढवणारा पदार्थ, कमी डोस ऍस्पिरिन.
निर्जलीकरण: पुरेसे पाणी न पिल्याने रक्तामध्ये युरिक अॅसिड एकाग्र होऊ शकते, ज्यामुळे स्फटिक तयार होण्याची अधिक शक्यता असते. 
उपवास किंवा जलद वजन कमी होणे: यामुळे शरीरातील ऊती तुटल्यामुळे युरिक अॅसिडमध्ये तात्पुरती वाढ होऊ शकते.
ताण: एकंदर चयापचय प्रक्रियांवर परिणाम होऊन ताण वाढणे.

युरिक अॅसिड वाढण्याची लक्षणे
सांधेदुखी: पायाची बोटे, घोटे, गुडघे आणि कोपर यांमध्ये तीव्र वेदना. थकवा व ताप येऊ शकतो.
सूज आणि लालसरपणा: सांधे सूज, लाल आणि स्पर्शास उबदार होऊ शकतात, जळजळ होऊ शकते.
कडकपणा: विशेषत: सकाळी किंवा निष्क्रियतेच्या कालावधीनंतर सांध्यात कडकपणा असतो.
टोफी फॉर्मेशन: क्रॉनिक हायपरयुरिसेमियामुळे (म्हणजे युरिक अॅसिडची जास्त वाढलेली पातळी) टोफी तयार होऊ शकते, जे त्वचेखाली युरिक अॅसिड क्रिस्टल्सच्या गुठळ्या करतात.
किडनी स्टोन्स: किडनी स्टोन तयार होणे व पाठीच्या खालच्या भागात किंवा ओटीपोटात तीव्र वेदना होऊ शकतात.
वारंवार लघवी होणे: युरिक अॅसिडचे प्रमाण वाढल्याने शरीर जास्तीचे अॅसिड बाहेर टाकण्याचा प्रयत्न करत असल्याने वारंवार लघवी होऊ शकते.
हालचाल करण्यात अडचण: हायपरयुरिसेमियाच्या लक्षणांमध्ये वेदना आणि कडकपणामुळे प्रभावित सांधे हलविण्यात अडचण येऊ शकते.
संधिरोगाचा झटका: अनेकदा रात्रीच्या वेळेस अचानक आणि तीव्र वेदना येऊ शकतात.

युरिक अॅसिडची पातळी कमी करण्यासाठी

• साखरेचे सेवन कमी ठेवा
  निरोगी इन्सुलिन संतुलन राखा
  अल्कोहोलयुक्त पेये घेणे टाळा. यामुळे युरिक अॅसिडचे उत्पादन कमी होते आणि गाउट संधिवात भडकणे टाळता येतो.
  वजन कमी करा. याने युरिक अॅसिडची पातळी कमी होण्यास मदत होते.
   फायबरने समृध्द व अँटिऑक्सिडेंट असलेल्या अन्नाचे सेवन करा. यामुळे मूत्रपिंडाचे कार्य सुधारून युरिक अॅसिडचे प्रमाण कमी होण्यास मदत होते.
   निरोगी युरिक अॅसिड पातळी राखण्यासाठी, प्युरीन कमी असलेले पदार्थ आणि पेये घ्या.
   व्हिटॅमिन सीचे प्रमाण जास्त असलेली फळे दररोज खा.
  तणाव पातळी कमी ठेवा. यामुळे युरिक अॅसिडचे उत्पादन कमी होण्यास मदत होते. वेळोवेळी डॉक्टरांसोबत औषधे तपासून घ्या व युरिक अॅसिडच्या पातळीत वाढ होत नाही याची खात्री करा.
  पूर्वी ही समस्या केवळ वृद्धांमध्येच दिसून येत होती. मात्र, आता तरुणही याला बळी पडत आहेत. खराब जीवनशैली आणि अनारोग्यपूर्ण अन्न यामध्ये बदल आणला तर युरिक अॅसिड प्रमाणात राहण्यास खूप मदत मिळू शकते.

- डॉ. श्वेता राऊत मुळगावकर