गेल्या काही वर्षांत मातीच्या मूर्तींचा आणि नैसर्गिक रंगांचा वापर वाढला आहे. लोक प्लॅस्टर ऑफ पॅरिस टाळतात कारण ते पाण्याला हानिकारक आहे.
गणेश चतुर्थी म्हटले की प्रत्येकाच्या मनात आनंदाची लहर उसळते. अवघे काहीच दिवस बाकी आहेत आपल्या प्रिय बाप्पाच्या आगमनासाठी. गावात, शहरात, गल्लीबोळात, घराघरात एक अनामिक उत्साह, गजबज आणि पवित्र आनंदाचे वातावरण दिसते. संपूर्ण महाराष्ट्र आणि गोवा ‘मंगलमूर्ती मोरया’ या घोषणांनी रंगून जातो.
चतुर्थी जवळ आली की घराघरात आधीपासून स्वच्छतेची लगबग सुरू होते. कोपऱ्यातील कपाटे, शोकेस, देवघर सगळीकडे साफसफाई सुरु होते. रंगरंगोटी केली जाते. देवघरात बाप्पासाठी नवे कपडे, दुर्वा, फुले, आरास यांची योजना केली जाते. या वेळेस घरात लहान मुलेसुद्धा हातभार लावतात कुणी रंगीत कागदाची माळ बनवतं, कुणी बाप्पासाठी स्वागत द्वार तयार करतं. गणेशोत्सवाचा एक वेगळाच आनंद म्हणजे बाजारातील गजबज. बाजारात मूर्तिकारांच्या दुकानात रांगा पहायला मिळतात. सुंदर, देखण्या, हसऱ्या चेहऱ्याच्या गणपतीच्या मूर्ती बघताच मन भारावून जाते. मातीच्या मूर्तींना आजकाल जास्त मागणी आहे. पर्यावरणपूरकतेची जाणीव सर्वांना झाली आहे.
तसेच आरास साहित्य, फुलांच्या माळा, आरती संग्रहाचे पुस्तक, दुर्वा, सोन्याची मूठभर हळद-कुंकू, मोदक बनवायचे साचे सगळं खरेदी करण्याची लगबग सुरू होते.
घरातल्या गणपतीसाठी लोकं स्वतंत्र सजावट करतात. कुणी पांडालला जंगल थीम देतो, कुणी मंदिराचा नमुना तयार करतो, कुणी डिजिटल लाईट्स वापरतो. बाप्पासाठी खास बनवलेले उकडीचे मोदक, पुरणपोळी, शेवय्यांची खीर, पातोळ्या यांच्या तयारीची चर्चा महिलांच्या गटांमध्ये रंगलेली दिसते.
प्रत्येक घरात पहाटेपासून आरतीचा आवाज, फुलांचा सुगंध आणि अगरबत्तीचा दरवळ पसरतो, तो विचार जरी केला तरी अंगावर रोमांच उभे राहतात. फक्त घरातच नव्हे, तर सार्वजनिक गणपती मंडळेसुद्धा तयारीच्या जोमात आहेत. मोठमोठे मंडप उभारले जात आहेत, लाइटिंगची सराव चाचणी सुरू आहे आणि वेगवेगळ्या थीमवर सजावट केली जाते जसे ऐतिहासिक किल्ले, सामाजिक संदेश देणारे देखावे, स्वच्छता मोहिमा, पाण्याचे संवर्धन इत्यादी. गल्लीतले तरुण, लहान मुले, मोठे सगळे मिळून रंगीत कागद, कापड, थर्माकोल, लाकूड वापरून पांडाल सजवत आहेत. आवाजाच्या तालावर "गणपती बाप्पा मोरया" हे जयघोष सतत ऐकू येतात.
गणेशोत्सव फक्त धार्मिकच नव्हे तर सांस्कृतिकदृष्ट्याही महत्त्वाचा आहे. आरती, भजन, कीर्तन, नाट्यप्रयोग, समाजोपयोगी कार्यक्रम यामध्ये गावातील प्रत्येक जण सहभागी होतो. आजी-आजोबा मुलांना बालगीते, श्लोक, बाप्पाच्या गोष्टी सांगतात, जेणेकरून पुढील पिढीपर्यंत ही परंपरा पोहोचेल. काही मंडळे महाप्रसाद वाटप करतात, काही रक्तदान शिबिर, वैद्यकीय तपासणी, पुस्तक प्रदर्शन अशा उपक्रमांचे आयोजन करतात.
गेल्या काही वर्षांत मातीच्या मूर्तींचा आणि नैसर्गिक रंगांचा वापर वाढला आहे. लोक प्लॅस्टर ऑफ पॅरिस टाळतात कारण ते पाण्याला हानीकारक आहे. तसेच विसर्जनासाठी कृत्रिम टाक्या, होम विसर्जन याचा अवलंब केला जातो. यामुळे सणाचा आनंदही टिकतो आणि निसर्गाचं रक्षणही होतं. उत्सव सुरू होण्यासाठी फक्त एक आठवडा बाकी आहे, पण मनातलं उलटं मोजमाप आधीच सुरू झालं आहे. प्रत्येक दिवसाच्या शेवटी मनात एकच विचार "आता ६ दिवस... आता ५ दिवस..."
गणेश चतुर्थीच्या पहिल्या दिवशी सकाळी, बाप्पाची मूर्ती आणताना जेव्हा ढोल-ताशांचा गजर होतो, फुलांचा वर्षाव होतो आणि जयघोषांनी आकाश दणाणतं तो क्षण म्हणजे भक्तासाठी स्वर्गीय आनंद असतो.
गणेशोत्सव हा श्रद्धा, परंपरा, उत्साह, ऐक्य आणि पर्यावरणपूरकतेचा अद्वितीय संगम आहे. बाप्पाच्या आगमनाची ही आठवड्याची आतुरता प्रत्येकाच्या चेहऱ्यावर आनंदाची लकेर आणते. गावागावात, शहराशहरात सगळीकडे एकच आवाज घुमतो,
"गणपती बाप्पा मोरया, पुढच्या वर्षी लवकर या!”
