वयाच्या ९२ व्या वर्षी घेतला अखेरचा श्वास : आर्थिक उदारीकरणात विशेष योगदान
नवी दिल्ली : देशाचे माजी पंतप्रधान आणि भारताचे प्रसिद्ध अर्थतज्ज्ञ डॉ. मनमोहन सिंग यांचे गुरुवारी रात्री उशिरा निधन झाले. वयाच्या ९२ व्या वर्षी त्यांनी अखेरचा श्वास घेतला. सायंकाळी उशिरा त्यांची प्रकृती खालावल्याने त्यांना एम्सच्या आपत्कालीन विभागात दाखल करण्यात आले होते. डॉ. मनमोहन सिंग यांच्या नावावर अनेक उपलब्धी आहेत. आर्थिक उदारीकरणात त्यांचे विशेष योगदान होते.
डॉ. मनमोहन सिंग यांनी अर्थमंत्री असताना १९९१ मध्ये सुरू झालेल्या आर्थिक उदारीकरणात महत्त्वाची भूमिका बजावली होती. यामध्ये सरकारी नियंत्रणे कमी करणे, थेट परकीय गुंतवणूक (एफडीआय) वाढवणे आणि भारताच्या अर्थव्यवस्थेला जागतिक बाजारपेठेसाठी खुले करणाऱ्या संरचनात्मक सुधारणांची अंमलबजावणी करणे यांचा समावेश आहे.
२००६ मध्ये मनमोहन सिंग यांच्यावर दुसऱ्यांदा बायपास सर्जरी करण्यात आली होती, त्यानंतर ते खूप आजारी होते. गुरुवारी त्यांना श्वास घेण्यास त्रास आणि अस्वस्थता जाणवू लागल्याने एम्समध्ये दाखल करण्यात आले होते. त्यांचा जन्म २६ सप्टेंबर १९३२ रोजी गाह, पश्चिम पंजाब (आता पाकिस्तानमध्ये) येथे झाला होता.डॉ. मनमोहन सिंग यांनी २००४ ते २०१४ पर्यंत भारताचे चौदावे पंतप्रधान म्हणून काम केले. नरसिंह राव सरकारच्या काळात भारतीय अर्थव्यवस्था सुधारण्यात त्यांनी महत्त्वाची भूमिका बजावली. आर्थिक मंदीपासून वाचण्यास मदत केली. १९९१ ते १९९६ या काळात ते केंद्रीय अर्थमंत्री होते. १९७१ मध्ये ते वाणिज्य मंत्रालयात सल्लागारही राहिले आहेत. त्यांनी आरबीआयचे अध्यक्ष आणि नियोजन आयोगाचे उपाध्यक्ष म्हणूनही काम केले आहे.
मनमोहन सिंग यांची बुद्धिमत्ता, नम्रता नेहमीच दिसायची!
डॉ. मनमोहन सिंग पंतप्रधान असताना आणि मी गुजरातचा मुख्यमंत्री असताना त्यांच्याशी नियमितपणे बोलायचो. शासनाशी संबंधित विविध विषयांवर आमची सखोल चर्चा व्हायची. त्यांची बुद्धिमत्ता आणि नम्रता नेहमीच दिसून येत होती. या दुःखाच्या प्रसंगी, माझ्या संवेदना डॉ. मनमोहन सिंग यांच्या कुटुंबियांसोबत, त्यांचे मित्र आणि असंख्य प्रशंसक यांच्यासोबत आहेत, असे पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी सांगितले.
१९९१ चा अर्थसंकल्प ऐतिहासिक मानला जातो
१९९१ मध्ये नरसिंह राव सरकारमध्ये अर्थमंत्री असताना मनमोहन सिंग यांनी अर्थसंकल्पात उदारीकरण, खासगीकरण आणि जागतिकीकरणाशी संबंधित महत्त्वपूर्ण घोषणा केल्या, ज्यामुळे भारतीय अर्थव्यवस्थेला एक नवीन चालना मिळाली. त्यामुळे देशातील व्यापार धोरण, औद्योगिक परवाना, बँकिंग क्षेत्रातील सुधारणा आणि थेट परकीय गुंतवणुकीला (एफडीआय) परवानगी संबंधित नियम आणि नियमांमध्ये बदल करण्यात आले.
डॉ. मनमोहन सिंग यांचे विरोधकही प्रशंसक
डॉ. मनमोहन सिंग हे त्यांच्या शांत आणि साध्या स्वभावासाठी ओळखले जातात, त्यामुळे त्यांचे राजकीय विरोधकही त्यांचा आदर करत. माजी पंतप्रधान राजीव गांधी यांच्या कार्यकाळात त्यांनी १९८५ ते १९८७ या काळात भारतीय योजना आयोगाचे प्रमुख म्हणून काम केले. यासह, ते १९८२ ते १९८५ पर्यंत भारतीय रिझर्व्ह बँकेचे गव्हर्नर देखील होते, जिथे त्यांनी बँकिंग क्षेत्रात अनेक महत्त्वपूर्ण सुधारणा केल्या, ज्या आजही स्मरणात आहेत.
काँग्रेसचे सर्व कार्यक्रम रद्द
राहुल गांधी आणि काँग्रेस अध्यक्ष मल्लिकार्जुन खरगे कर्नाटकातील बेळगाव येथे होते. पक्षाच्या पुढील दोन दिवसांच्या कार्यक्रमांसाठी ते गुरुवारीच येथे पोहोचले होते. माजी पंतप्रधानांच्या निधनाची बातमी समजल्यानंतर ते तेथून निघून दिल्लीत पोहोचले. दरम्यान, काँग्रेस पक्षाने दुसऱ्या दिवशीचे सर्व कार्यक्रम रद्द केले आहेत.
पंतप्रधान म्हणून मनमोहन सिंग यांच्या योजना
