नेपाळच्या आंतरराष्ट्रीय विमानतळावर झालेल्या भीषण विमान अपघातात अनेकांचा मृत्यू झाला आहे. सौरी एअरलाइन्सचे हे विमान काठमांडूहून पोखराला जाणार होते पण टेक ऑफ दरम्यान अपघात झाला आणि या अपघातात १८ प्रवाशांचा मृत्यू झाला. याआधी गेल्यावर्षी जानेवारी महिन्यातही एक मोठा हवाई अपघात झाला होता, ज्यामध्ये विमानातील सर्व लोकांचा मृत्यू झाला होता. आश्चर्याची गोष्ट म्हणजे नेपाळमध्ये एका वर्षात सरासरी एक विमान अपघात होतो. २०१० पासून या देशात सुमारे ११ प्राणघातक विमान अपघात झाले आहेत. नेपाळमध्ये इतके हवाई अपघात का होतात, असा प्रश्न अनेकवेळा पडतो.
नेपाळमध्ये विमान अपघातांचे सर्वात मोठे कारण म्हणजे तेथील उंच पर्वत. जगातील सर्वात धोकादायक विमानतळ नेपाळमध्ये आहे. विशेष म्हणजे खडक कापून येथील धावपट्टी तयार करण्यात आली आहे. या धावपट्टीची लांबीही अत्यंत मर्यादित आहे. नेपाळमध्ये एका बाजूला दरी आणि दुसऱ्या बाजूला धावपट्टी आहे. यामुळे विमानाला लँडिंगच्या वेळी बराच तोल सांभाळावा लागतो. अनेक उंच शिखरांच्या मध्ये अरुंद दर्‍या आहेत, जिथे कधी-कधी विमान वळवताना खूप त्रास होतो. त्यामुळेच विमाने अपघाताला बळी पडतात.
२०१९ मध्ये नेपाळ नागरी उड्डाण प्राधिकरणाने स्वतः एक सुरक्षा अहवाल जारी केला, ज्यामध्ये त्यांनी कबूल केले की देशाच्या भौगोलिक रचनेमुळे विमान उड्डाण करणे कठीण होते. जगातील १४ उंच पर्वतांपैकी ८ पर्वत या छोट्या देशात आहेत. एव्हरेस्ट हे देखील त्यापैकीच एक. हे पर्यटकांना आकर्षित करते परंतु तितकेच धोकादायक आहे, विशेषतः उड्डाणासाठी. खराब हवामानात हे अधिक कठीण होते. पावसाळ्यात, नेपाळचा विमान वाहतूक उद्योग फक्त काही प्रकारच्या विमानांवर अवलंबून राहू शकतो, जे टेक ऑफ करू शकतात किंवा छोट्या जागेत उतरू शकतात.
नेपाळ एव्हिएशन पर्वतांमध्ये वसलेल्या ठिकाणी पोहोचण्यासाठी लहान विमानांवर अधिक अवलंबून असते. टेक ऑफ आणि लँडिंगसाठी जास्त जागा लागत नाही. तथापि, हे देखील त्रासाचे कारण आहे. नागरी विमान वाहतूक मंत्रालयाच्या म्हणण्यानुसार, १९ सीटर किंवा तत्सम क्षमतेची विमाने लवकर असंतुलित होऊन अपघाताला बळी पडण्याची शक्यता असते. नेपाळमधील तेनझिंग हिलरी विमानतळ, ज्याला लुक्ला देखील म्हणतात, जगातील सर्वात भयानक विमानतळांमध्ये गणले जाते. हिमालयाच्या बर्फाळ शिखरांमध्ये माउंट एव्हरेस्टजवळ बांधलेले हे विमानतळ ९,३२५ फूट उंचीवर आहे. अतिशय लहान धावपट्टीमुळे येथे फक्त छोटी विमाने उतरू शकतात. यामध्येही एका बाजूला डोंगर आणि दुसऱ्या बाजूला खोल खड्डा आहे. यामुळेच उत्तर-पूर्व नेपाळमधील या विमानतळाला जगातील सर्वात धोकादायक विमानतळ म्हटले जाते. इशारे देऊनही नेपाळमध्ये अजूनही जुनी विमाने वापरली जात आहेत. खराब हवामानात ती विश्वसनीय नसतात. हे लक्षात घेऊन काही वर्षांपूर्वी आंतरराष्ट्रीय नागरी उड्डाण संघटनेने नेपाळमध्ये विमान अपघात रोखण्यासाठी भागीदारी केली. तेव्हापासून, सुरक्षा मानके वाढली आहेत, परंतु अपघात अजूनही होत आहेत.
सुदेश दळवी
