प्रत्येकाला मुले आवडतात. मूल लहान असताना आई-वडिलांपासून कुटुंबातील इतर सदस्य त्याला प्रेम, आपुलकी देतात. त्याच्या गरजांची काळजी घेतात. मुलांचे हट्ट पुरवतात. मुलाचे लाड करण्यात काही गैर नाही पण काही लोक मुलाचे जरा जास्त लाड करतात. याला ओव्हर पॅम्परिंग किंवा हेड ओव्हर हील्स असेही म्हटले जाऊ शकते, विशेषतः जर मूल एकुलते एक असेल तर असे केल्याने मूल बिघडण्याची शक्यता वाढते.
आई-वडील आणि कुटुंबातील सदस्यांच्या वर्तनाचा मुलाच्या स्वभावावर परिणाम होतो. मूल अतिलाड होऊ लागल्याने हट्टी किंवा रागीट बनू लागते. हट्टी असणं ही वयाचीही बाब असू शकते, पण जेव्हा मूल मर्यादेपलीकडे हट्टी व्हायला लागतं, तेव्हा पालकांनी सावध व्हायला हवं. वयानुसार मुलाचा हट्टीपणा वाढला तर भविष्यात त्याला समस्यांना सामोरे जावे लागू शकते. म्हणूनच, जर तुमचे मूल खूप हट्टी असेल, तर तुम्ही ही वागणूक सुधारण्यासाठी काही टिप्स अवलंबू शकता. चला, सविस्तर जाणून घेऊया.
मुलाशी वाद घालू नका
हट्टी मुलांची इच्छाशक्ती खूप मजबूत असते. त्यांचे ऐकले नाही तर ते वाद घालू लागतात. पालकांनी त्यांच्या हट्टीपणाला आणि वादाला तशाच प्रकारे प्रतिसाद दिला तर मूल अधिक हट्टी होईल. जर त्याचा हट्ट पूर्ण झाला नाही तर तो तुमच्या प्रत्येक गोष्टीकडे दुर्लक्ष करू लागतो. म्हणूनच हट्टी मुलासमोर तुम्हीही हट्टी होऊ नका, तर धीराने त्याचे ऐका. तुमचा संयम त्याचा राग आणि हट्टीपणा कमी करू शकतो.
प्रतिक्रिया देऊ नका
जर मूल चांगले वागले तर त्याची प्रशंसा करा, परंतु जेव्हा तो आग्रह करतो किंवा काहीतरी चुकीचे करतो तेव्हा प्रतिक्रिया देऊ नका. ओरडणे किंवा शिव्या देणे यापेक्षा तुमचे मौन त्याच्यासाठी शिक्षा म्हणून काम करू शकते. त्यांना जबरदस्ती करू नका आणि मुलाला तुमच्या दृष्टिकोनाशी सहमत करू नका. उलट, जेव्हा मूल आग्रह करतो तेव्हा त्याच्यावर प्रतिक्रिया देऊ नका. त्यांचा राग शांत झाल्यावर शांतपणे समजावून सांगा की काय चूक आणि काय बरोबर.
मुलाला पर्याय द्या
मुलाला पर्याय द्या. लहान मूल काही करायला सांगितल्यावर खूप प्रश्न विचारते, म्हणून मुलाला आदेश देऊ नका. मुले अनेकदा ते काम करत असताना, त्यांना ते करण्यास मनाई आहे. त्यामुळे मुलांना पर्याय द्या. उदाहरणार्थ, जर तो एखाद्या गोष्टीचा आग्रह धरत असेल तर त्या गोष्टीच्या ऐवजी दुसरा पर्याय त्याच्यासमोर ठेवा. जेणेकरून तो आपला हट्ट विसेल. अशा प्रकारे मूल हट्टी होणार नाही.
मुलासाठी नियम बनवा
मुलावर तुमचे कितीही प्रेम असले तरी त्यांच्या चांगल्या वागणुकीसाठी काही नियम आणि कायदे ठरवले पाहिजेत. तुम्हाला काही नियम करावे लागतील. त्यांना समजावून सांगा की, नियमांचे उल्लंघन केल्याने त्याचेच नुकसान होईल. नियम ठरवले तर मुलाला शिस्त लागेल आणि हट्टीपणा काही प्रमाणात कमी होईल. मात्र, शिस्त आणि नियम खूप कठोर करू नका.
साधना पांडुरंग आरोंदेकर, डिचोली गोवा.
