पावसाळ्यात डासांमुळे होणाऱ्या आजारांनी ग्रासलेली व्यक्ती शारीरिकदृष्ट्या खूप कमकुवत होते. या प्रकारच्या आजारावर उपचार करूनही, त्यामुळे निर्माण झालेल्या अशक्तपणातून बरे होण्यास बराच वेळ लागतो. त्यामुळे या आजारांना बळी पडू नये म्हणून डासांपासून स्वतःचे संरक्षण करणे गरजेचे ठरते.
पावसाळ्यातील दमट वातावरण व सूर्यप्रकाशाच्या अभावामुळे अनेक आजार पसरतात. या आजारांचा प्रसार हवा, पाणी किंवा डास चावण्याच्या माध्यमातून होतो. यातील मलेरिया, डेंग्यू, झिका, चिकनगुनिया यासारख्या डासांमुळे होणाऱ्या आजारांची रुग्ण संख्या पावसाळ्यात झपाट्याने वाढत असते. गोव्यात मलेरियाचा उद्रेक चालू आहेच, त्यासोबत वर्षाच्या मध्य भागापर्यंत १७०० डेंग्यू संशयित रुग्ण तर १७७ डेंग्यू झालेले रूग्ण तसेच झिका आजाराचे रूग्णही सापडले आहेत. पावसाळ्यात या आजारांची संख्या कमी करण्यासाठी व डासांना आळा घालण्यासाठी उपाय करून त्यांना अटकाव करणे अत्यंत आवश्यक आहे. यासाठी पाळण्यास सोपी अशी काही प्रतिबंधात्मक पाऊले आपण उचलू शकतो.
पावसाळ्यात डासांमुळे होणाऱ्या आजारांनी ग्रासलेली व्यक्ती शारीरिकदृष्ट्या खूप कमकुवत होते. या प्रकारच्या आजारावर उपचार करूनही, त्यामुळे निर्माण झालेल्या अशक्तपणातून बरे होण्यास बराच वेळ लागतो. त्यामुळे या आजारांना बळी पडू नये म्हणून डासांपासून स्वतःचे संरक्षण करणे गरजेचे ठरते.
डासांपासून कसे सांभाळावे...
डासांमुळे होणारे आजार टाळण्यासाठी डास चावणे टाळणे आवश्यक आहे. यासाठी,
मलेरियाचे डास घाणेरड्या साठलेल्या पाण्यात वाढतात तर डेंग्यूचे डास स्वच्छ पाण्यात वाढतात. यामुळे आपल्या घरातील पाईप्स, पाण्याच्या टाक्या व पाणी साठून राहते या सर्व जागांची नियमितपणे तपासणी करून त्या जागा स्वच्छ ठेवाव्या.
पावसाळ्यात ठिकठिकाणी खड्डे, नाल्यांमध्ये पाणी साचते, यामुळे या हंगामात डासांचे प्रमाण वाढते. याठिकाणांवर वेळोवेळी कीटकनाशक फवारणी करून घ्यावी व घरात किंवा आसपासच्या जागेत कुठेही पावसाचे गढूळ पाणी जमा होऊ देऊ नये.
रेफ्रिजरेटरच्या खाली, नारळाच्या शेंड्यामध्ये आणि वाहनांच्या टायरवर साचलेले पाणी तपासावे.
कूलर वापरत असल्यास त्यातील पाणी वेळोवेळी बदलावे.
घरातील फ्लॅावर पॉटमधील पाणी दर एक दोन दिवसांनी बदलावे.
मलेरिया पसरवणारे डास संध्याकाळपासून पहाटेपर्यंत सक्रिय असतात तर डेंग्यूचे डास दिवसभरात चावतात यामुळे घरात तसेच घराबाहेर पडताना डासांपासून वाचण्यासाठी त्वचेला पिकारिडिन, लिंबू निलगिरीचे तेल असलेले कीटक-विरोधक, डास प्रतिबंधक क्रीम / मॉस्कीटो रिपेलेंट वापरा.
डासांना पळवून लावणारा प्रतिबंधक स्प्रे, कॉईल किंवा मच्छरदाणी वापरा.
बाहेर पडताना शक्यतो पूर्ण बाह्यांचे कपडे घाला.
लहान मुलांना डासांपासून संरक्षणासाठी उपलब्ध असलेले रोल ऑन / रिपेलेंट स्टिकर यांचा वापर करावा.
ही काळजी घ्या
उपचार करण्यापेक्षा प्रतिबंधात्मक उपाय करणे नेहमीच चांगले असते.
पावसात ओले होऊ नये म्हणून नेहमी छत्री किंवा रेनकोट वापरा. ओले झाल्यास त्वरीत वाळवा व उबदार राहा.
पावसाळ्यात आपली तहान कमी होते व आपण डिहायड्रेटेड राहू शकतो. यासाठी पुरेशा प्रमाणात द्रवपदार्थांचे सेवन करा.
पावसाळ्यात स्वच्छ उकळलेले किंवा फिल्टर केलेले पाणी प्या.
सर्दी झालेली असल्यास किंवा इम्युनिटी कमी असलेल्यांनी संक्रमण टाळण्यासाठी मास्क घाला.
तापाची लक्षणे दिसल्यास त्वरित डॉक्टरांकडे जा व गरज पडल्यास रक्ताची तपासणी करून घ्या. -पावसाळ्यात वैयक्तिक स्वच्छतेवर लक्ष द्या व निरोगी, संतुलित आहाराचे सेवन करा.
डास घरात येण्यापासून रोखण्यासाठी खिडक्यांना जाळी लावून घ्या.
जास्त लोक असलेल्या वातावरणात कार्बनडाय ऑक्साईड जास्त असतो व याकडे डास उत्तेजित होतात. म्हणून गर्दीची ठिकाणे टाळा.
लोक डासांपासून बचाव करण्यासाठी फवारणी किंवा इतर कीटकनाशके वापरत असले तरी, कधीकधी यामध्ये वापरण्यात आलेल्या रसायनांमुळे आरोग्याला हानी पोहोचण्याचा धोका असतो. अशी स्थिती असल्यास आपण डासांना दूर ठेवण्यासाठी उपयुक्त असलेली काही झाडे घराभोवती लावा, ज्यामुळे आजूबाजूचे वातावरण स्वच्छ राहते व ही झाडे घरा सभोवताली असल्यास डासांना घरात प्रवेश करण्यापासून मोठ्या प्रमाणात रोखण्यास मदत होऊ शकते.
कडुलिंब, सिट्रोनेला, रोझमेरी, तुळशी, कॅटनीप, एजरेटम यासारख्या झाडांत कीटकनाशक गुणधर्म असतो जो डास व किडे दूर ठेवण्यात मदत करतात. झाडे घरात किंवा घराभोवती ठेवणे शक्य नसल्यास यांची पाने किंवा फुले पाण्यात भिजवून पाणी घरात शिंपडल्यानेही डासांपासून संरक्षण मिळते.
डॉ. श्वेता राऊत मुळगावकर