आईपण आणि उद्योजकतेचा सुरेख समतोल साधत, वेणा आज अनेक महिलांसाठी एक प्रेरणास्थान बनल्या आहेत. त्यांची तारा? ती आता केवळ ‘तारा डॉल हाऊस’ची प्रेरणा नाही, तर या ब्रँडच्या प्रत्येक धाग्याचा आत्मा आहे.
एका आईच्या हातातून जेव्हा सुई धाग्याची जादू पसरते, तेव्हा ती केवळ कापड शिवत नाही, तर एक स्वप्न विणते, एक जग निर्माण करते. वेणा पीटर यांच्या बाबतीतही असंच काहीसं घडलं. आपल्या लाडक्या लेकीच्या, ताराच्या चेहऱ्यावरचं समाधान पाहण्यासाठी त्यांनी जो पहिला बाहुला शिवला, तो फक्त एक खेळणं नव्हता; तो त्यांच्या आयुष्याला कलाटणी देणारा एक महत्त्वाचा धागा ठरला. बाजारातल्या चकचकीत, पण निर्जीव प्लास्टिक बाहुल्या पाहून तारा हिरमुसली होती. ते पाहून वेणाचं मन कळवळलं आणि त्यांनी उरलेल्या कापडाच्या तुकड्यांमधून आणि मायेच्या ऊबेने एक मऊसूत, पर्यावरणपूरक बाहुला तयार केला. हा बाहुला फक्त ताराचा खास मित्र बनला नाही, तर आज हजारो मुलांच्या आयुष्यात तो आनंदाचा एक रेशमी स्पर्श घेऊन येतोय.
बेंगळुरूमधल्या एका छोट्याशा फ्ली मार्केटमध्ये वेणा ३० बाहुल्या घेऊन उभ्या होत्या. तेव्हा त्यांच्या मनात कोणतीही मोठी व्यावसायिक योजना नव्हती, कोणतंही ब्रँडिंग नव्हतं. होतं ते फक्त आपल्या कलेवरचं प्रेम आणि एक आगळीवेगळी कलाकृती. किंमती ठरवल्या नव्हत्या; फक्त मनात होतं, 'बघूया काय होतं ते!' आणि त्या दिवशी जे घडलं, ते अविश्वसनीय होतं – सगळ्याच्या सगळ्या बाहुल्या विकल्या गेल्या! ‘ताराचं बाहुलीघर’ या नावानं सुरू झालेला हा गोड प्रवास हळूहळू एका भरभराट करणाऱ्या व्यवसायात रूपांतरित झाला. आज वेणा दरमहा १५०-२०० बाहुल्या विकतात आणि त्यांची उलाढाल तब्बल २ लाख रुपयांपर्यंत पोहोचली आहे.
विशेष म्हणजे, वेणा यांनी डिझाइनचं कोणतंही औपचारिक शिक्षण घेतलेलं नाही. पण त्यांची कल्पनाशक्ती आणि शिकण्याची जिद्द अफाट आहे. Pinterest आणि YouTube हे त्यांचे खरे गुरू बनले. तिथून प्रेरणा घेत त्यांनी स्वतःच बाहुल्यांचे डिझाइन्स तयार करायला सुरुवात केली. प्रत्येक बाहुलीचा चेहरा, केस, कपडे... प्रत्येक गोष्ट अतिशय काळजीपूर्वक हाताने तयार केली जाते. बाहुल्यांचे कपडे बदलता येतात, जेणेकरून मुलं त्यांच्या कल्पनाशक्तीला मोकळीक देऊन खेळू शकतील. या बाहुल्यांच्या लांबसडक केसांना उलथवून पाहिलं, तर त्या प्रत्येक केसामागे एक वेगळीच प्रेमकहाणी दडलेली दिसते.
आज वेणाच्या स्टुडिओमध्ये तीन महिला पूर्णवेळ काम करतात. यापैकी काही महिलांना शिवणकामाचा किंवा बाहुल्या बनवण्याचा कोणताही पूर्वानुभव नव्हता, पण वेणाने त्यांना आपुलकीने प्रशिक्षित केलं. आज या महिला केवळ बाहुल्या बनवत नाहीत, तर त्यांना आर्थिक स्थैर्यही मिळालं आहे. प्रत्येकजण आपापल्या कामात इतक्या समरस होऊन काम करतं की, आठवड्याला २०० पर्यंत बाहुल्या तयार करणं या छोट्या टीमला शक्य झालं आहे. कोणी कापड कापते, कोणी त्यात कापूस भरते, तर कोणी बाहुलीचे केस शिवते – प्रत्येकजण एका मोठ्या स्वप्नाचा भाग बनलं आहे.
वेणाच्या बाहुल्या केवळ खेळणी नाहीत, तर त्या सांस्कृतिक ओळख जपणाऱ्या एक महत्त्वाचं माध्यम आहेत. ‘फॅडिशन डॉल्स’ या त्यांच्या खास लाईनमध्ये पारंपरिक भारतीय पोशाखातील बाहुल्या बनवल्या जातात. पंजाबी घरासाठी घागरा घालणारी बाहुली असेल, तर दक्षिणेकडील मुलांसाठी पावडाई परिधान केलेली बाहुली. महत्त्वाचं म्हणजे, प्रत्येक बाहुली सानुकूल (customizable) करता येते. केसांचा रंग, त्वचेचा टोन, कपडे – हे सगळं मुलांना त्यांच्या आवडीनुसार निवडता येतं, ज्यामुळे त्यांना ‘आपली’ वाटणारी बाहुली मिळते.
आईपण आणि उद्योजकतेचा सुरेख समतोल साधत, वेणा आज अनेक महिलांसाठी एक प्रेरणास्थान बनल्या आहेत. त्यांची तारा? ती आता केवळ ‘तारा डॉल हाऊस’ची प्रेरणा नाही, तर या ब्रँडच्या प्रत्येक धाग्याचा आत्मा आहे. एके दिवशी ताराने वेणाला विचारलं होतं, “आई, मी मोठी झाल्यावर तुझ्यासारखी होणार!” हेच वाक्य वेणासाठी मिळालेला सगळ्यात मोठा पुरस्कार आहे. एक आई आपल्या लेकीसाठी काय करू शकते, याचं हे एक सुंदर उदाहरण आहे.
- स्नेहा सुतार
