जेई (विद्युत/मेकॅनिकल) परीक्षा: अंतिम टप्प्यातील सखोल तयारी आणि अचूक रणनीती

गोवा राज्य कर्मचारी आयोगातर्फे भरल्या जाणाऱ्या ज्युनिअर इंजिनिअर (जेई) पदांसाठीची स्पर्धा अत्यंत तीव्र आहे, विशेषतः वीज खात्यातील ८० हून अधिक जागांसाठी इलेक्ट्रिकल इंजिनिअर्सचा मोठा भरणा आहे. ही टू-टायर कॉम्प्युटर बेस्ड (CBT-2) परीक्षा ८० गुणांसाठी असून ती १०० मिनिटांच्या मर्यादेत सोडवायची आहे. या परीक्षेचे वैशिष्ट्य म्हणजे नकारात्मक गुणांकन (Negative Marking) नसल्यामुळे, उमेदवारांना सर्वच्या सर्व ८० प्रश्न आत्मविश्वासाने सोडवण्याची संधी मिळते.

तांत्रिक कोअर विषयांवर प्रभुत्व (Electrical/Mechanical)

या परीक्षेचा सर्वात महत्त्वाचा भाग म्हणजे तांत्रिक किंवा कोअर विषय, ज्यावर सर्वाधिक प्रश्न विचारले जातात. इलेक्ट्रिकल अभियंत्यांसाठी, मूलभूत संकल्पना स्पष्ट असणे अत्यंत आवश्यक आहे. AC/DC सर्किट्स, ओहमचा नियम, किरचॉफचे नियम (KCL, KVL) आणि नेटवर्क थिअरम (जसे की थेवेनिन्स आणि नॉर्तन्स) यावर आधारित संख्यात्मक आणि संकल्पनात्मक प्रश्नांचा कसून अभ्यास करा.

मशीन्स हा दुसरा महत्त्वाचा स्तंभ आहे. मोटर्स, जनरेटर्स आणि ट्रान्सफॉर्मर्सचे कार्य तत्त्व, त्यांची रचना (Construction), विविध चाचण्या आणि कार्यक्षमतेवर (Efficiency) विशेष लक्ष केंद्रित करा. याशिवाय, कंट्रोल सिस्टिम्समधील ओपन आणि क्लोज्ड लूप संकल्पना, फीडबॅक मेकॅनिझम आणि स्टेबिलिटीवरचे प्रश्न अपेक्षित आहेत. मेजरिंग डिव्हाईसेस, स्विचगियर, अर्थिंगची मानके आणि विविध प्रोटेक्टिव्ह डिव्हाईसेस (उदा. फ्यूज, सर्किट ब्रेकर) हे दैनंदिन इलेक्ट्रिकल कामाशी संबंधित असल्याने ते बारकाईने अभ्यासा.

ॲप्टीट्युड आणि गणितीय क्षमता (Aptitude and Quantitative Skills)

गणितीय विषयांचे प्रश्न सरासरी एक मिनिटापेक्षा कमी वेळेत सोडवण्याचे आव्हान असते. त्यामुळे गणिताचे मूलभूत नियम माहीत असण्यासोबतच 'शॉर्टकट ट्रिक्स' आणि वेगवान गणना तंत्रांचा (Speed Calculation Techniques) वापर करणे अनिवार्य आहे.

गणितीय विषयांचा सराव: 

टक्केवारी, गुणोत्तर-प्रमाण, नफा-तोटा, सरळ व चक्रवाढ व्याज, वेळ आणि काम, बीजगणित (Algebra) व भूमिती (Geometry) च्या मूलभूत संकल्पनांवर रोज सराव करा. Data Interpretation (DI) च्या प्रश्नांमध्ये आकडेमोड लवकर करण्याची क्षमता विकसित करा.

वेळेची बचत: 

गणिताचे प्रश्न वाचून विचार करत बसण्यात वेळ घालवू नका. YouTube वर उपलब्ध असलेल्या 'Speed Maths' आणि 'Aptitude Tricks' च्या व्हिडिओंचा उपयोग करून कमी वेळेत अचूक उत्तर देण्याचा सराव करा.

 इंग्रजी भाषा आणि संवाद कौशल्ये

या विभागात व्याकरणाचे नियम (Grammar Rules), योग्य शब्दसंग्रह (Vocabulary), वाक्यातील चुका शोधणे (Sentence Correction) आणि वाचन आकलन (Reading Comprehension) यावर आधारित प्रश्न असतील. निबंध लेखनाची तयारी करताना गोवा, मराठी संस्कृती, स्थानिक समस्या किंवा चालू घडामोडींवर आधारित विषयांचा सराव करा.

परीक्षा हॉलमधील अंतिम आणि निर्णायक रणनीती

१०० मिनिटांत ८० प्रश्न हाताळण्यासाठी योग्य क्रम आणि वेळेचे व्यवस्थापन महत्त्वाचे आहे:

१. सुरुवात आत्मविश्वासाने करा: प्रथम इंग्रजी व्याकरण आणि अॅप्टीट्युडमधील जे प्रश्न तुम्हाला खात्रीने सोपे आणि कमी वेळात सोडवता येतील, ते पूर्ण करा. यामुळे तुमचा आत्मविश्वास वाढतो.

२. पहिली फेरी: प्रश्न वाचत असताना सोप्या क्रमाने अवघड प्रश्नांकडे जा. जो प्रश्न वाचताच त्याचे उत्तर माहीत असेल, तो सोडवा. कठीण वाटणारे किंवा जास्त वेळ घेणारे प्रश्न लगेच 'टाळून' पुढे सरका.

३. दुसरी फेरी : पहिला फेरा संपल्यावर, उर्वरित वेळ कोअर विषयांवर केंद्रित करा. कोअरमधील मध्यम-अवघड प्रश्न सोडवण्यासाठी जास्त वेळ मिळतो.

४. निबंध लेखन: निबंध लेखनाचा भाग सर्वात शेवटी ठेवा. कारण तो जास्त वेळ घेतो आणि वेवटील घाईत त्याची गुणवत्ता बिघडू शकते.

५. वेळेचे भान: कॉम्प्युटर बेस्ड परीक्षा असल्यामुळे एकाच प्रश्नावर जास्त वेळ अडकून राहण्याचे डिस्ट्रॅक्शन टाळण्याचा प्रयत्न करा. गरजेनुसार घड्याळाच्या काट्याप्रमाणे वेळेचे व्यवस्थापन करा.

यश म्हणजे गुण: 

या परीक्षेत केवळ एका विशिष्ट भागावर लक्ष केंद्रित करण्यापेक्षा, एकूण गुण मिळवणे महत्त्वाचे आहे. नकारात्मक गुण नसल्यामुळे, शेवटच्या क्षणीही प्रत्येक प्रश्नाचे उत्तर देणे अनिवार्य आहे. चांगला अभ्यास आणि योग्य रणनीतीचा समन्वय साधून यश निश्चित करा.

अॅड. शैलेश कुलकर्णी
कुर्टी - फोंडा
(लेखक नामांकित वकील आणि करिअर समुपदेशक आहेत.)