गोव्यातील प्रदूषण कमी व्हावे अशी इच्छा पंतप्रधानांचीही आहे. मोदींची इच्छा प्रदर्शित करण्यासाठी गडकरी यांनी गोव्यातील वाढत्या प्रदूषणाला आळा घालण्यासाठी प्रयत्न करण्याचे आवाहन केले असणार.
केंद्रीय महामार्ग मंत्री नितीन गडकरी हे गोव्यावर बरेच फिदा आहेत. गोवा सरकारने एखादी गोष्ट मागितली तर त्यांनी कधीच नाही म्हटलेले नाही. मगो पक्षाचे सुदिन ढवळीकर आणि नितीन गडकरी यांचे काहीतरी नाते असल्याने ढवळीकर यांनी गोवा सरकारतर्फे सादर केलेल्या सर्व योजना मंजूर केल्या जातात, असा समज होता. मात्र ढवळीकर मंत्री नसतानाही सादर केलेल्या बहुतेक सर्व योजनांना त्यांनी कोणतेही अडथळे न आणता सर्रासपणे मान्यता दिली आहे. नागझर नाका ते मोपा विमानतळ या रस्त्याचा खर्च केंद्र सरकारने करावा म्हणून या रस्त्याला राष्ट्रीय हमरस्त्याचा दर्जा द्यावा, अशी विनंती लक्ष्मीकांत पार्सेकर यांनी मुख्यमंत्री असताना केली होती. कोणतेही आढेवेढे न घेता गडकरी यांनी ही विनंती मान्य केली. एवढेच नव्हे तर हा रस्ता विर्नोडा इलेक्ट्रॉनिक सिटीला जोडावा ही मागणीही तत्काळ मान्य केली. त्यानंतर अनेक प्रस्ताव सादर केले असता विनाविलंब संमत केले. यावरून गडकरी साहेबांचे गोव्यावर विशेष प्रेम आहे, हे सिद्ध होते. अर्थात देशातील इतर राज्यांच्या मानाने गोवा हे अत्यंत छोटे राज्य आहे. त्यामुळे आमच्या मागण्या छोट्या असतात. फार मोठा गाजावाजा झालेला मांडवी नदीवरील तिसरा पूल ४५० कोटींचा होता. गोव्यातील पत्रादेवी ते पोळे तसेच पणजी ते बेळगाव आणि वेर्णा ते मुरगाव या सर्व रस्त्यांवर आतापर्यंत सुमारे १० हजार कोटी खर्च झालेले आहेत.
मुरगाव बंदर राष्ट्रीय हमरस्ता क्रमांक ६६ ला जोडणाऱ्या उड्डाण पुलाचे गेल्याच आठवड्यात महामार्ग मंत्री गडकरी यांनी उद्घाटन केले. गोव्याने विविध क्षेत्रांत बजावलेल्या कामगिरीचा गौरव करताना गोव्यातील वाढत्या अपघातांबद्दल त्यांनी चिंता व्यक्त केली. गोव्यातील वाढत्या प्रदूषणामुळे असंख्य समस्या निर्माण होत असून त्या दूर करण्यासाठी अपघात व प्रदूषणाचे प्रमाण शून्यावर आणण्याचे आवाहन त्यांनी केले. पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्याबरोबरीने नितीन गडकरी कार्यरत असून मोदी नंतर गडकरी अशी चर्चा नागपुरात चालू होती. ही चर्चाच काही प्रमाणात त्यांना महाग पडल्याचे दिसते. मराठी माणसाच्या नशिबात पंतप्रधानपद नाही, हे यशवंतराव चव्हाण यांच्यापासून सुरू झालेली परंपरा आजही चालू आहे. देवेगौडा पंतप्रधान बनले, आय. के. गुजराल पंतप्रधान झाले, पण मराठी माणूस पंतप्रधान बनला नाही. गोव्यात चर्चिल आलेमांव मुख्यमंत्री बनले पण सर्व क्षमता असूनही रमाकांत खलप मुख्यमंत्री बनून शकले नाही. चर्चिल यांच्या बालहट्टाला नारायण आठवले यांनी पाठिंबा दिला नसता तर खलपच मुख्यमंत्री बनले असते.
२०१४ मध्ये देशात नरेंद्र मोदी यांच्या नेतृत्वाखाली भाजपची सत्ता आली. नरेंद्र मोदी यांची पंतप्रधानपदाचे उमेदवार म्हणून गोव्यात झालेल्या भाजपच्या राष्ट्रीय कार्यकारिणीच्या बैठकीत निवड करण्यात आली. मोदींच्या सुदैवाने भाजपची सत्ता आली आणि नरेंद्र मोदी जगातील सर्वात मोठी लोकशाही असलेल्या भारत देशाचे पंतप्रधान बनले. त्यांची सगळीच धोरणे सगळ्यांना मान्य होणार नाहीत, पण या महाकाय देशाला जगन्मान्यता मिळवून देण्याची कामगिरी त्यांनी निश्चितच बजावली आहे. या उच्च पदासाठी गोव्यात आपली निवड झाली म्हणून मोदी गोव्यावर खूष आहेत. त्यामुळेच गोव्याला त्यांनी नेहमीच झुकते माप दिले आहे. मनोहर पर्रीकर यांचे एकनिष्ठ आणि विश्वासू सहकारी म्हणून डॉ. प्रमोद सावंत यांची ते नेहमीच पाठराखण करत आले आहेत. त्यामुळेच अलिकडेच झालेल्या राजकीय वादळात त्यांनी बाजी मारली. गोव्यात भाजपची सत्ता कायम राहावी, असे मोदींना वाटते. त्यासाठी गोव्यातील प्रदूषण कमी व्हावे अशी इच्छा पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांचीही आहे. पंतप्रधान मोदी यांची ही इच्छा प्रदर्शित करण्यासाठी गडकरी यांनी महामार्ग उद्घाटन सोहळ्यात गोव्यातील वाढत्या प्रदूषणाला आळा घालण्यासाठी प्रयत्न करण्याचे आवाहन केले असणार.
गोवा व केंद्र सरकारने कितीही इन्कार केला तरी मुरगांव बंदर हे कोळसा आयातीचे केंद्र बनले आहे, ही वस्तुस्थिती आहे ही गोष्ट सर्वांनाच मान्य करावीच लागेल. कोळसा हाताळणारा परिसर जवळजवळ सील बंद करण्यात येत आहे. कोळशाची वाहतूक करणारी वाहनेही अशीच हवा बंद केली जातात, पण कोळसा हा अखेर कोळसा असतो. अगदी हवा बंद केला तरी आपला रंग दाखवणारा. त्यामुळे सरकारने कितीही प्रयत्न केले तरी मुरगांव बंदर परिसरातील प्रदूषण चालू म्हणजे, चालूच राहणार.
गोव्यात पर्यटन व्यवसाय हा सर्वात मोठा उद्योग असल्याचे सरकार सांगत असले तरी वस्तुस्थिती वेगळीच आहे. पर्यटन उद्योग हा अर्धवेळ उद्योग आहे. या उद्योगात वेटर्सची संख्या मोठी असली तरी नोकरीची कोणतीही शाश्वती नाही. पर्यटकांकडून मिळणारी टीप हेच त्यांचे उत्पन्नाचे प्रमुख साधन असते. पाऊस जवळ आला की तीन महिने घरातच काढावे लागतात. हॉटेलमध्ये असो किंवा कॅसिनो असो सर्वत्रच ईशान्य भारतातील किंवा नेपाळी युवा - युवती दिसतील. चहा फराळाची हॉटेल उडपींची तर तारांकित हॉटेल्स दिल्लीवाल्यांची आहेत. तेथे गोंयकार नावालाही सापडत नाही. मग हा व्यवसाय गोव्याचा प्रमुख व्यवसाय ठरूच शकत नाही.
गोव्यातील खाण व्यवसाय सुरू होण्याच्या मार्गावर आहे. प्रमुख खाणी अजून सुरू व्हायच्या आहेत, पण खाण क्षेत्रातील अनेक गावांतून वाद, भांडणे, मारामाऱ्या सुरू झाल्या आहेत. रस्ते बंद आंदोलने पेटू लागली आहेत. स्थानिक लोकांना रोजगार, स्थानिक ट्रक मालकांनाच कंत्राट या व अशा मागण्या होऊ लागल्या आहेत.
पर्वरी ओव्हर ब्रिजचे काम चालू असल्याने मांडवी पुलापासून सांगोल्डा नाक्यापर्यंतचा संपूर्ण परिसर धुळीने माखला आहे. रस्त्याच्या कडेला असलेल्या सर्व आस्थापनांत कोणी गिऱ्हाईक फिरकत नाही. रस्त्यावरील धुळीचे प्रदूषण कमी व्हावे म्हणून दिवसांतून तीन वेळा पाण्याचा फवारा मारण्याचा आदेश न्यायालयाने दिला आहे. त्याप्रमाणे पाणी फवारणी केली जाते. मात्र फारसा लाभ होत असल्याचे दिसत नाही. त्यामुळे वाढते प्रदूषण रोखण्यासाठी प्रयत्न व्हायला हवेत.
गुरुदास सावळ, (लेखक ज्येष्ठ पत्रकार आहेत.)
