बांगलादेशच्या माजी पंतप्रधान शेख हसीना यांनी देश सोडल्यानंतर एका वर्षाने, तेथील राजकीय परिस्थिती पूर्णपणे बदललेली दिसत आहे. सध्याचे अंतरिम सरकार, ज्याचे नेतृत्व नोबेल विजेते मोहम्मद युनूस करत आहेत, त्यांच्यापुढे अनेक मोठी आव्हाने उभी आहेत. विशेषतः अल्पसंख्यांकांवरील हल्ल्यांबाबत सरकारची भूमिका संशयाच्या भोवऱ्यात आहे.
बांगलादेश हिंदू बौद्ध ख्रिश्चन ओइक्यो परिषदेच्या मते, जानेवारी ते जून २०२५ या काळात अल्पसंख्यांकांवर २५८ हल्ले झाले, जे मोहम्मद युनूस सरकारला हल्ले रोखण्यात आलेले अपयश दाखवतात.
याच दरम्यान, भारताचे आणि बांगलादेशचे संबंध सुधारत असले तरी, ते चढ-उतारांनी भरलेले आहेत. बांगलादेश सरकारने वारंवार शेख हसीना यांच्या प्रत्यार्पणाची मागणी केली आहे, तर भारताने तेथील अल्पसंख्यांकांच्या सुरक्षिततेबद्दल चिंता व्यक्त केली आहे. मात्र, अलीकडच्या काळात दोन्ही देशांमध्ये संवाद वाढला असून, मोहम्मद युनूस यांनी भारताला आंबे पाठवून तसेच ढाका विमान अपघातात मदत केल्याबद्दल भारताचे आभार मानून संबंध सुधारण्याचा प्रयत्न केला आहे.
याउलट, बांगलादेश आणि पाकिस्तानचे संबंध मात्र वेगाने सुधारत आहेत. गेल्या वर्षभरात मोहम्मद युनूस यांनी पाकिस्तानच्या पंतप्रधानांची दोनदा भेट घेतली आहे. १९७१ नंतर प्रथमच पाकिस्तानी मालवाहू जहाज बांगलादेशच्या बंदरात पोहोचले. दोन्ही देशांच्या परराष्ट्र सचिवांनी १५ वर्षांनी भेट घेतली, जे या सुधारणाऱ्या संबंधांचे द्योतक आहे. बांगलादेशमध्ये येत्या एप्रिल २०२६ पर्यंत निवडणुका होणार आहेत. या पार्श्वभूमीवर, विद्यार्थी नेते नाहिद इस्लाम यांनी आपला नवीन पक्ष, नॅशनल सिटीझन पार्टी (एनसीपी) स्थापन केला आहे. दुसरीकडे, जमात-ए-इस्लामी आणि बांगलादेशी नॅशनलिस्ट पार्टी (बीएनपी) आपले अस्तित्व पुन्हा मजबूत करण्याचा प्रयत्न करत आहेत. बीएनपीचे नेतृत्व माजी पंतप्रधान खालिदा झिया यांचा मुलगा तारिक रहमान करत आहेत.
या सर्व घडामोडींमध्ये, भारताला बांगलादेशमधील अस्थिर राजकीय परिस्थिती आणि पाकिस्तानसोबत वाढत असलेल्या जवळकीचा विचार करावा लागेल.
- सुदेश दळवी
