२०२६च्या ऑलिम्पिकवर विशेष लक्ष : भारताला जागतिक क्रीडा महासत्ता बनवण्यावर भर
नवी दिल्ली : केंद्र सरकारच्या मंत्रिमंडळाने मंगळवारी नवीन राष्ट्रीय क्रीडा धोरण २०२५ ला मंजुरी दिली आहे. हे धोरण २००१च्या जुन्या राष्ट्रीय क्रीडा धोरणाची जागा घेईल आणि भारताला जागतिक क्रीडा क्षेत्रात अग्रेसर बनवण्याच्या उद्देशाने रचनात्मक बदल घडवण्याचे काम करेल. केंद्रीय माहिती आणि प्रसारण मंत्री अश्विनी वैष्णव यांनी सांगितले की, हे धोरण राष्ट्रीय शिक्षण धोरण २०२० शी सुसंगत आहे आणि २०३६च्या ऑलिम्पिक स्पर्धांच्या तयारीवर विशेष लक्ष केंद्रित करेल.
नवीन राष्ट्रीय क्रीडा धोरण २०२५ ची रचना खेळाडूंना जागतिक स्तरावर उत्कृष्ट कामगिरी करण्यासाठी सक्षम बनवण्यासाठी आणि क्रीडा क्षेत्राला आर्थिक व सामाजिक विकासाचे इंजिन बनवण्यासाठी करण्यात आली आहे.
२००१ च्या राष्ट्रीय क्रीडा धोरणानंतर भारताने क्रीडा क्षेत्रात लक्षणीय प्रगती केली आहे. गेल्या दशकात, विशेषतः पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या नेतृत्वाखाली क्रीडा क्षेत्रासाठी अंदाजपत्रकीय तरतूद तिप्पट झाली आहे. खेलो इंडिया, फिट इंडिया, आणि टार्गेट ऑलिम्पिक पोडियम स्कीम (टीओपीएस) यांसारख्या योजनांनी खेळाडूंना जागतिक स्तरावर यश मिळवण्यास मदत केली आहे. तथापि, नवीन धोरण २०२५ मध्ये भारताला क्रीडा महासत्ता बनवण्यासाठी अधिक व्यापक आणि भविष्यवादी दृष्टिकोन स्वीकारते.
१ जुलै २०२५ रोजी झालेल्या केंद्रीय मंत्रिमंडळाच्या बैठकीत या धोरणाला मंजुरी देण्यात आली. केंद्रीय मंत्री अश्विनी वैष्णव यांनी सांगितले की, हे धोरण भारताच्या क्रीडा क्षेत्राला नवीन दिशा देईल आणि खेळाडूंना जागतिक स्तरावर यश मिळवण्यासाठी सक्षम करेल. याशिवाय, मंत्रिमंडळाने रोजगार प्रोत्साहन योजना (१.०७ लाख कोटी रुपये) आणि संशोधन व विकास योजनेसाठी (१ लाख कोटी रुपये) देखील मंजुरी दिली, ज्यामुळे क्रीडा क्षेत्रातील नवसंशोधनाला चालना मिळेल.
क्रीडा धोरणाचे प्रमुख आधारस्तंभ :
- ऑलिम्पिक, पॅरालिम्पिक आणि इतर आंतरराष्ट्रीय स्पर्धांमध्ये भारताचे प्रतिनिधित्व वाढवण्यावर भर.
- खेळाडूंना आंतरराष्ट्रीय दर्जाचे प्रशिक्षण, पायाभूत सुविधा आणि आर्थिक पाठबळ प्रदान केले जाईल.
- २०३६ च्या ऑलिम्पिकसाठी विशेष तयारी केली जाईल, ज्यामुळे भारताला यजमानपद मिळवण्याची शक्यता वाढेल.
- क्रीडा संकुले, प्रशिक्षण केंद्रे आणि स्पर्धांच्या आयोजनाद्वारे स्थानिक अर्थव्यवस्थेला चालना देण्याचा प्रयत्न.
- ग्रामीण आणि आदिवासी भागातील खेळाडूंना प्रोत्साहन देण्यासाठी विशेष योजना.
- महिला आणि दिव्यांग खेळाडूंना समान संधी देण्यासाठी विशेष उपाययोजना.
- शालेय स्तरावर क्रीडा शिक्षणाला प्राधान्य देऊन प्रत्येक मुलाला क्रीडा क्षेत्रात संधी मिळेल याची खात्री.
- क्रीडा प्रशिक्षणात आधुनिक तंत्रज्ञान आणि संशोधनाचा वापर.
खेलो इंडिया, राष्ट्रीय क्रीडा स्पर्धांचा विस्तार
खेलो इंडिया उपक्रमाला अधिक बळकटी दिली जाईल, ज्यामुळे युवा खेळाडूंना स्थानिक आणि राष्ट्रीय स्तरावर संधी मिळतील. तसेच राष्ट्रीय क्रीडा स्पर्धांमध्ये नवीन खेळांचा समावेश करण्यात येईल. यामध्ये योग आणि मल्लखांब यांना प्रोत्साहन दिले जाईल.
