जीपीएससी परीक्षा एक स्पर्धात्मक परीक्षा आहे, परंतु योग्य अभ्यास आणि ध्येयाने प्रेरित होऊन प्रयत्न केल्यास, यश नक्कीच मिळू शकते. अनेक विद्यार्थी सरकारी अधिकारी बनण्याचे स्वप्न साकार करत आहेत.
गोवा लोकसेवा आयोग (जीपीएससी) परीक्षा ही गोवा राज्यातील सरकारी नोकऱ्यांसाठी एक महत्त्वाची परीक्षा आहे. या परीक्षेद्वारे विविध प्रशासकीय पदांसाठी उमेदवारांची निवड केली जाते. जीपीएससी अंतर्गत मुख्यत्वे दोन प्रकारच्या परीक्षा घेतल्या जातात:
सर्वांसाठी समान अभ्यासक्रम : काही पदांसाठीचा अभ्यासक्रम सर्व उमेदवारांसाठी समान असतो. उदाहरणार्थ, ज्युनिअर स्केल ऑफिसर (जेएसओ) हे पद अखिल भारतीय स्तरावरील सनदी अधिकारी पदाच्या समकक्ष आहे. यासाठी उमेदवारांना केंद्रीय लोकसेवा आयोगाच्या (यूपीएससी) धर्तीवर अभ्यास करावा लागतो. यात अनेक विषय यूपीएससीच्या अभ्यासक्रमाप्रमाणेच असतात.
विभागीय/खातेनिहाय अभ्यासक्रम : काही पदांसाठी, विशिष्ट विभाग किंवा खात्याशी संबंधित विषयांवर आधारित परीक्षा घेतली जाते. उदाहरणार्थ, जर शिक्षण विभागात शिक्षकांची भरती करायची असेल, तर परीक्षेमध्ये ६०% प्रश्न 'शिक्षण आणि अध्यापन' या विषयावर आधारित असतात. याला 'कोअर सब्जेक्ट' म्हणतात. शिक्षण विभागातील शिक्षक भरतीसाठी खालील विषयांचा समावेश असतो:
थोडक्यात, मत्स्यव्यवसाय विभागातील पदांसाठी परीक्षेत मासे, समुद्रातील माशांचे प्रकार, बंदरे इत्यादींवर प्रश्न विचारले जातात. त्यामुळे विद्यार्थ्यांनी परीक्षा आणि अर्ज भरताना त्या विशिष्ट विषयावरील पुस्तके जमा करणे आणि अभ्यासाचे नियोजन करणे आवश्यक आहे.
परीक्षेची तयारी:
जीपीएससी परीक्षा उत्तीर्ण होण्यासाठी गंभीर आणि समर्पित अभ्यास आवश्यक आहे. विद्यार्थ्यांनी पूर्ण लक्ष केंद्रित करून आणि कठोर परिश्रम करून अभ्यास करणे आवश्यक आहे. एकदा ध्येय निश्चित झाल्यावर, ते साध्य करण्यासाठी प्रयत्न करणे महत्त्वाचे आहे.
यशासाठी काही महत्त्वाचे विषय:
चालू घडामोडी: गेल्या वर्षभरातील राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय स्तरावरील महत्त्वाच्या घटनांचे ज्ञान असणे आवश्यक आहे. यासाठी Current Affairs वर आधारित अनेक व्हिडिओ YouTube वर उपलब्ध आहेत. विद्यार्थ्यांनी एक विशेष वही तयार करून त्यात सर्व तपशील लिहून ठेवावा आणि त्याचे नियमितपणे वाचन आणि चर्चा करावी. हे विषय लक्षात ठेवल्यास परीक्षेत किमान १० गुण मिळवता येतात.
इंग्रजी व्याकरण: या विषयात देखील १० गुण मिळवणे शक्य आहे. समानार्थी शब्द (Synonyms) आणि विरुद्धार्थी शब्द (Antonyms) व्यवस्थितपणे लक्षात ठेवावेत. यावर आधारित व्हिडिओ YouTube वर उपलब्ध आहेत, ज्यांचा उपयोग केला जाऊ शकतो. परीक्षेत व्याकरणदृष्ट्या अयोग्य वाक्य दिले जाते आणि त्यातील योग्य शब्द निवडण्यास सांगतात. तसेच, वाक्यात सुधारणा करण्यावरही प्रश्न विचारले जातात. काळ (Tense) आणि त्याचे प्रकार ओळखणे आवश्यक आहे. इंग्रजीचा लक्षपूर्वक अभ्यास केल्यास, त्यात चांगले गुण मिळू शकतात. योग्य नियोजनाने, पेपर १ मध्ये ४० ते ४५ गुण मिळवणे निश्चितच शक्य आहे.
गणित : गणितामध्ये विशिष्ट 'Pattern' वर आधारित प्रश्न विचारले जातात. संख्यांच्या मालिकेतून (Series) पुढची संख्या ओळखणे, वर्ग (Square) आणि घन (Cube) संख्या तसेच अंकगणितीय आणि भूमितीय क्रम (Arithmetic and Geometric progressions) यावर प्रश्न असतात. त्यामुळे विद्यार्थ्यांनी विविध प्रकारे विचार करण्याची तयारी ठेवावी. योग्य पद्धतीने अभ्यास केल्यास गणित सहजपणे सोडवता येते. यासाठीही YouTube वर अनेक उपयुक्त व्हिडिओ उपलब्ध आहेत.
आजकाल, विद्यार्थी मोबाईल फोनवर अनावश्यक वेळ घालवतात. त्याऐवजी, विद्यार्थ्यांनी त्याचा उपयोग अभ्यासासाठी केल्यास खूप फायदा होतो. ChatGPT सारख्या AI साधनांवर देखील अनेक प्रश्न उपलब्ध आहेत, ज्यांचा उपयोग विद्यार्थी त्यांच्या अभ्यासासाठी करू शकतात. जीपीएससी परीक्षेत चांगले गुण मिळवण्यासाठी योग्य नियोजन आवश्यक आहे.
अतिरिक्त सूचना:
मागील वर्षांच्या प्रश्नपत्रिका (Previous Year Question Papers) सोडवणे अत्यंत आवश्यक आहे. यामुळे परीक्षेच्या स्वरूपाची आणि प्रश्नांच्या काठिण्य पातळीची कल्पना येते.
नियमितपणे मॉक टेस्ट (Mock Tests) द्याव्यात. यामुळे वेळेचे व्यवस्थापन सुधारते आणि आत्मविश्वास वाढतो.
अभ्यासासाठी योग्य वेळापत्रक तयार करावे आणि त्याचे पालन करावे.
सकारात्मक दृष्टिकोन ठेवावा आणि आत्मविश्वासाने परीक्षेला सामोरे जावे.
अॅड. शैलेश कुलकर्णी, कुर्टी - फोंडा
(लेखक नामांकित वकील आणि
करिअर समुपदेशक आहेत.)
