१९६५ आणि १९७१ च्या युद्धातील वीर नायक, गोव्याचे सुपुत्र कर्नल विश्वास केशव भंडारे (निवृत्त) यांच्या शौर्याची ही प्रेरणादायी गाथा. भारतीय सैन्यातील त्यांचे समर्पण आणि अतुलनीय धाडस प्रत्येक भारतीयासाठी अभिमानास्पद आहे.
गोव्याचे कर्नल विश्वास केशव भंडारे (निवृत्त) हे 'ऑपरेशन विजय'मधील एक जाज्वल्य नाव आहे. २ पॅरा बटालियनमध्ये १८ वर्षे सेवा, उच्च-जोखमीच्या कामांसाठी दाखवलेले धाडस आणि कनिष्ठ अधिकारी असूनही केलेले नेतृत्व हे त्यांच्या शौर्याचे उत्तम उदाहरण आहे.
१९६५ च्या युद्धादरम्यान कच्छच्या रणात ते तरुण लेफ्टनंट म्हणून आघाडीवर होते. ५० पॅरा ब्रिगेडचा भाग म्हणून त्यांच्यावर लाहोर आघाडी उघडण्याची महत्त्वपूर्ण जबाबदारी होती. केवळ दीड वर्षांची सेवा झाली असतानाही, त्यांच्यातील प्रचंड धैर्यामुळे त्यांची निवड दक्षिण भारतीय जवानांच्या 'बी' कंपनीचे नेतृत्व करण्यासाठी करण्यात आली. पाकिस्तानच्या हद्दीत रात्रीच्या वेळी केवळ तीन जवानांसह गस्त घालून शत्रूच्या तैनातीची माहिती मिळवणे, हे त्यांचे अविश्वसनीय धाडस होते.
एका मोहिमेत मानवरहित पाकिस्तानी रणगाड्यापर्यंत गुपचूप पोहोचून, त्यावरील हेवी मशीनगन आणि दारूगोळा ताब्यात घेणे ही त्यांची मोठी कामगिरी होती. ती शत्रूची बंदूक आजही २ पॅरा क्वार्टर गार्ड रूममध्ये आणि दारूगोळ्याचा पट्टा आग्रा येथील ऑफिसर्स मेसमध्ये प्रदर्शनासाठी ठेवला आहे. शत्रूची माहिती मिळवण्यासाठी त्यांनी केलेली दगडफेक ही एक हुशार चाल होती, ज्यामुळे स्वतःचे स्थान उघड न करता त्यांनी मोलाची माहिती मिळवली.
१६/१७ सप्टेंबर १९६५ च्या रात्री, त्यांच्या कंपनीला इछोगिल कालव्यावरील जल्लो पुलावर मुख्य हल्ला करणाऱ्या ३ जाट बटालियनला संरक्षण देण्याचा आदेश मिळाला. त्यांच्या दक्षिण भारतीय जवानांनी 'स्वामीये अयप्पा' अशी गर्जना करत शत्रूच्या बंकर्सवर हल्ला चढवला. या धुमश्चक्रीत तीन शत्रू सैनिकांनी तत्कालीन कॅप्टन भंडारे यांच्यावर अचानक हल्ला केला. समोर शस्त्रसज्ज शत्रू असतानाही भंडारे यांनी विजेच्या वेगाने संगिनीने दोघांना ठार केले आणि तिसऱ्याला युद्धकैदी बनवले. त्या कैद्याने नंतर तळावर भंडारे यांच्या अचाट शौर्याची कबुली दिली.
या पराक्रमासाठी युनिटचे कमांडिंग ऑफिसर लेफ्टनंट कर्नल राम सिंग यादव यांनी त्यांच्यासाठी 'वीरचक्रा'ची शिफारस केली होती. मात्र, तांत्रिक कारणांमुळे त्यांना हे पदक मिळू शकले नाही. 'पॅराट्रूपर' या रेजिमेंटच्या अधिकृत इतिहासात या घटनेची नोंद आहे. भंडारे मानतात की, "जखमेच्या पदकाशिवाय कोणतेही शौर्य पदक निरर्थक आहे."
युद्धादरम्यान शत्रूच्या गोळीबारात सावंतवाडीचे मेजर बलिराम परब शहीद झाले. कॅप्टन भंडारे यांच्या पाठीतही स्फोटकांचे तुकडे (Splinters) घुसले होते, पण त्यांनी उपचार घेण्यासाठी माघार न घेता लढणे पसंत केले. ३ जाट बटालियनने लाहोरच्या सीमेपर्यंत मजल मारली होती, पण विचित्र परिस्थितीमुळे त्यांना माघार घेण्याचा आदेश मिळाला, ज्याची खंत कर्नल भंडारे यांना आजही वाटते.
१९७१ च्या युद्धातही मेजर भंडारे यांनी महत्त्वाची भूमिका बजावली. अवघ्या ३० मिनिटांत बटालियन सज्ज करून त्यांनी ११ डिसेंबर १९७१ रोजी ढाक्याजवळील टांगेल येथे हवाई उडी (Para drop) घेतली. पुढे त्यांनी ६ बिहार रेजिमेंटचे नेतृत्व करत सिक्कीममधील चीन सीमेवर सेवा बजावली. १९८४ मध्ये डोकलाममध्ये बटालियनचे नेतृत्व करताना एका हवाई अपघातात त्यांचे कमरेचे हाड मोडले. नऊ महिने रुग्णालयात काढल्यानंतरही त्यांनी जिद्दीने पुन्हा चालायला सुरुवात केली.
कर्नल भंडारे यांची मुळे गोव्याच्या इतिहासात खोलवर आहेत. त्यांचा जन्म १९४२ मध्ये म्हामाई कामत यांच्या ऐतिहासिक हवेलीत झाला. पणजीच्या प्रोग्रेस हायस्कूलमधून शिक्षण घेतल्यानंतर त्यांनी बेळगावच्या आरपीडी महाविद्यालयात प्रवेश घेतला. सहा फुटांहून अधिक उंची असलेल्या या खेळाडूने अॅथलेटिक्स आणि फुटबॉलमध्ये विद्यापीठाचे प्रतिनिधित्व केले. बीएससी करत असतानाच त्यांची निवड 'ऑफिसर्स ट्रेनिंग अकादमी' (OTA), मद्राससाठी झाली.
वेस्टर्न कमांड आणि एनसीसीमध्ये उत्कृष्ट सेवा देऊन १९९८ मध्ये ते निवृत्त झाले. ८४ वर्षांचे कर्नल भंडारे आज गोव्यात निवांत आयुष्य जगत आहेत. गोव्याच्या तरुणांना संदेश देताना ते म्हणतात, "शिस्त, सचोटी आणि देशभक्तीच्या जोरावर भविष्याची ताकद बना. नेहमी देशाला प्रथम स्थान द्या आणि प्रयत्नांनी आपली स्वप्ने सत्यात उतरवा.”
- जॉन आगियार
+ ९१ ९८२२१५९७०५
