पावसामुळे होणारे नुकसान टाळण्यासाठी भात पिकाच्या जातीत बदल आवश्यक
पणजी: गोव्यात बदललेल्या हवामानामुळे शेतीचे होणारे नुकसान टाळण्यासाठी येथील शेतकऱ्यांनी भात पिकाच्या जातीत बदल करणे गरजेचे आहे, असे स्पष्ट मत कृषी खात्याचे संचालक संदीप फळदेसाई यांनी व्यक्त केले आहे. उशिरापर्यंत पडणाऱ्या पावसामुळे पिकांचे होणारे नुकसान पाहता, शेतकऱ्यांनी अल्प कालावधीचे पीक सोडून, दीर्घ कालावधीचे पीक लावावे, अशी शिफारस त्यांनी केली आहे. फळदेसाई यांनी माहिती दिली की, सद्यस्थितीत शेतकरी अल्प कालावधीचे पीक घेत असल्याने, उशिरापर्यंत पडणाऱ्या पावसात ते कुजतात किंवा खराब होतात.
बदलत्या हवामानाचा ट्रेंड
मागील तीन वर्षांच्या पावसाचा आढावा घेतल्यास, नोव्हेंबर महिन्यापर्यंतही मोठ्या प्रमाणात पाऊस पडत असल्याचे दिसून येते. पावसाचा हा ट्रेंड पाहता, भात लावणीची पद्धत, भाताच्या जाती आणि लागवडीचा कालावधी यात बदल करणे आवश्यक असल्याचे मत फळदेसाई यांनी मांडले आहे.
'ज्योती' भाताऐवजी 'जया' भात लावण्याचा सल्ला
गोमंतकीय लोकांना 'ज्योती' (Jyoti) हा भाताचा प्रकार अधिक आवडतो, त्यामुळे अनेक शेतकरी अल्प कालावधीच्या 'ज्योती' या जातीची लागवड करतात. मात्र, सतत पाऊस झाल्यास हे अल्प काळात पिकणारे भात 'पेडेर' होऊन खराब होते. त्यामुळे शेतकऱ्यांनी 'जया' (Jaya) यांसारख्या दीर्घ कालावधीच्या भात जातीचा पर्याय निवडणे महत्त्वाचे आहे. दीर्घ कालावधीचे पीक लावल्यास त्यांची काढणी ऑक्टोबर महिन्यानंतर येते आणि उत्पादन चांगले मिळते. पावसाळ्यामध्ये होणाऱ्या शेतीच्या नुकसानीवर हाच योग्य उपाय असल्याचे फळदेसाई यांनी सांगितले.
तीन भागांत पीक आडवे पडले
चालू वर्षाचा पावसाचा ट्रेंड पाहता, गेल्या आठवड्यात पीक चांगले आणि उभे होते. मात्र, या आठवड्यात झालेल्या सलग दोन-तीन दिवसांच्या पावसामुळे अनेक भागांतील भातपीक आडवे पडले आहे. बार्देश, मये गाव आणि मडगाव या तीन महत्त्वाच्या भागांत भात आडवे पडल्याची नोंद कृषी खात्याकडे झाली आहे.
सध्या तरी आडवे पडलेल्या भाताचे मोठे नुकसान झालेले नाही. परंतु, जर हे भात पूर्णपणे आडवे पडून त्यांना कोंब (Sprouts) आले, तर त्याचे विश्लेषण करून शेतकरी आधार निधीतून नुकसान भरपाई दिली जाईल, असे आश्वासन फळदेसाई यांनी दिले.
कापणीसाठी यंत्रांना अडचणी
सध्या राज्यात अनेक ठिकाणी भात कापणीसाठी मशिनचा (Machine) वापर केला जातो. पीक उभे असल्यास मशिनद्वारे कापणी करणे सोपे होते. मात्र, पीक आडवे पडल्यास मशिनचा वापर करणे शक्य होत नाही, त्यामुळे मजूर लावून हाताने कापणी करावी लागते.
पावसामुळे मशिनच्या क्षमतेनुसार काम होत नाही. साधारणपणे एका तालुक्यात १५ मशिन वापरून १० ते १५ दिवसांत भात कापणीचे लक्ष्य असते. पण पाऊस आल्यास मशिनचा वेग मंदावतो आणि कापणीस उशीर होतो. जिथे मशिन दिवसाला १० तास काम करू शकते, तिथे पावसामुळे ते केवळ ६ तास काम करते. शेतात पाणी साचल्याने मशिन चालवण्यात अडचणी येतात, असे फळदेसाई यांनी सांगितले.
