सकारात्मक विचारसरणी ही केवळ एक सवय नाही, तर जीवन जगण्याची एक कला आहे. जो व्यक्ती प्रत्येक गोष्टीत चांगलं पाहतो, तो स्वतः आनंदी राहतो आणि इतरांनाही आनंद देतो.
जीवन म्हणजे सतत बदलत राहणारा प्रवास. या प्रवासात सुख-दुःख, यश-अपयश, चढ-उतार हे सगळं अपरिहार्य असतं. पण या सगळ्यांकडे पाहण्याची आपली दृष्टीच आपलं जीवन आनंदी किंवा दु:खी करते. म्हणूनच "सकारात्मक विचारसरणी" म्हणजेच Positive Thinking ही आजच्या काळातील सर्वात मोठी गरज बनली आहे. विचार बदलले की जग बदलतं हे वाक्य प्रत्येकाच्या जीवनात लागू पडतं. सकारात्मक विचारसरणी म्हणजे प्रत्येक परिस्थितीकडे चांगल्या नजरेने पाहण्याची वृत्ती. अडचण आली तरी त्यात संधी शोधणे, अपयश आलं तरी शिकण्याची संधी मानणे, आणि संकटातही आशेचा किरण पाहणे हेच सकारात्मकतेचं मूळ आहे. अशा व्यक्तींचं मन नेहमी शांत, आत्मविश्वासपूर्ण आणि प्रेरणादायी असतं.
आपले विचार आपल्या मनावर आणि शरीरावर खोल परिणाम करतात. जेव्हा आपण नकारात्मक विचार करतो जसं की “मी नाही करू शकत” किंवा “माझं नशिबच खराब आहे” तेव्हा मेंदूमध्ये ताण निर्माण होतो, ज्यामुळे चिंता, नैराश्य, आणि असंतोष वाढतो. उलट जेव्हा आपण “मी प्रयत्न करेन”, “ही संधी आहे शिकण्याची” असे विचार करतो, तेव्हा मेंदू सकारात्मक हार्मोन्स तयार करतो आणि मन प्रसन्न राहते. म्हणून म्हणतात मन जसं विचार करतं, तसंच जीवन घडतं.
आजच्या वेगवान जीवनशैलीत प्रत्येकजण तणावाखाली आहे. स्पर्धा, अपेक्षा, जबाबदाऱ्या या सगळ्यांमुळे अनेकदा मन खचतं. पण ज्याच्याकडे सकारात्मक दृष्टिकोन आहे, तो माणूस प्रत्येक परिस्थितीत स्वतःला सावरू शकतो. तो अडचणींवर मात करून पुढे जातो आणि खऱ्या अर्थाने आनंदी राहतो. आनंद हा बाह्य गोष्टींमध्ये नाही, तर आपल्या विचारांमध्ये दडलेला असतो. विद्यार्थ्यांसाठी सकारात्मक विचारसरणी ही यशाची गुरुकिल्ली आहे. अभ्यास, परीक्षा, स्पर्धा, करिअर या सगळ्यांमध्ये अनेक आव्हानं येतात. काही वेळा अपयश आलं की मन निराश होतं. पण सकारात्मक विद्यार्थी अपयशाकडे शिकण्याची पायरी म्हणून पाहतो. तो स्वतःवर विश्वास ठेवतो आणि पुन्हा प्रयत्न करतो. त्यामुळेच तो पुढे यशस्वी होतो. "मी करू शकतो" हा विचारच विद्यार्थ्याला पुढे नेतो. पालक हे मुलांचे पहिले शिक्षक असतात. घरात जर पालक नेहमी तक्रारी करत बसले, निराश बोलले, तर मुलंही तसंच शिकतात. म्हणून पालकांनी मुलांसमोर नेहमी सकारात्मक बोलावं, त्यांना प्रोत्साहन द्यावं. “तू हे करू शकतोस”, “तुझ्यात क्षमता आहे” अशा वाक्यांनी मुलांमध्ये आत्मविश्वास वाढतो. सकारात्मक पालक हे मुलांच्या भविष्यासाठी सर्वात मोठं प्रेरणास्थान असतात.
आजचा समाज विविध समस्यांनी ग्रस्त आहे बेरोजगारी, नैराश्य, सामाजिक असमानता, हिंसा इत्यादी. अशा वेळी सकारात्मक दृष्टिकोन असलेले लोक समाजात आशेचा किरण बनतात. ते समस्यांवर उपाय शोधतात, इतरांना प्रेरणा देतात, आणि एक आरोग्यदायी वातावरण निर्माण करतात. सकारात्मकतेचा प्रसार म्हणजे समाजाच्या प्रगतीचा पाया. अनेक संशोधनांनी हे सिद्ध केलं आहे की सकारात्मक विचार करणाऱ्या व्यक्तींचं मानसिक आरोग्य अधिक चांगलं असतं. त्यांना कमी ताण येतो, त्यांचा रक्तदाब संतुलित राहतो आणि झोप चांगली लागते. मानसशास्त्रज्ञांच्या मते, सकारात्मकता ही फक्त मानसिक स्थिती नाही तर आरोग्यासाठी औषधासारखी आहे. कधी कधी आपल्या आसपासचं वातावरणच नकारात्मक असतं लोकांच्या टोमण्यांनी, तक्रारींनी किंवा नकारात्मक बातम्यांनी भरलेलं. अशा वेळी आपली मनःस्थिती सांभाळणं महत्त्वाचं असतं. सोशल मीडियावर अनावश्यक तुलना टाळा. स्वतःला सतत सुधारत राहा. लक्षात ठेवा “इतरांशी नाही, तर स्वतःशी स्पर्धा करा.”
अध्यात्म आपल्याला अंतःशांती देतं. प्रार्थना, ध्यान, आणि साधना या मार्गांनी आपण मन शांत ठेवू शकतो. भगवान बुद्ध, स्वामी विवेकानंद, आणि महात्मा गांधी यांनीही सकारात्मक विचारसरणीचं महत्त्व पटवलं आहे. विवेकानंद म्हणतात “उठा, जागे व्हा आणि ध्येय प्राप्त होईपर्यंत थांबू नका.” हीच खरी सकारात्मकतेची दिशा आहे. आनंद हा कोणत्याही बाह्य गोष्टीवर अवलंबून नसतो. तो आपल्या मनःस्थितीवर अवलंबून असतो. सकारात्मक माणूस परिस्थिती बदलण्याचा प्रयत्न करतो, पण त्याचबरोबर ती स्वीकारण्याचं धैर्यही ठेवतो. म्हणूनच तो नेहमी आनंदी राहतो. आनंद ही एक वृत्ती आहे, परिस्थिती नव्हे.
सकारात्मक विचारसरणी ही केवळ एक सवय नाही, तर जीवन जगण्याची एक कला आहे. जो व्यक्ती प्रत्येक गोष्टीत चांगलं पाहतो, तो स्वतः आनंदी राहतो आणि इतरांनाही आनंद देतो. म्हणून प्रत्येकाने आपल्या विचारांत सकारात्मकतेचा प्रकाश आणावा कारण “विचार बदला, जग बदलेल; मन बदला, जीवन बदलेल.”
- वर्धा हरमलकर
भांडोळ
